Organizacja egzaminu na patent sternika motorowodnego

Dziś chciałbym pochylić się i przybliżyć temat organizacji i przeprowadzenia egzaminu na patent sternika motorowodnego.

Dokumenty umieszczone w tym wpisie (pierwotnie stworzonym w lutym 2024 r.) staram się na bieżąco aktualizować. Może się jednak zdarzyć, że podlinkowany dokument nie jest już jego najnowszą wersją i że został w międzyczasie zmieniony. Jeśli zauważysz taką sytuację koniecznie daj znać!

Sposób i tryb przeprowadzania egzaminów na poszczególne patenty opisuje Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 9 kwietnia 2013 r.w sprawie uprawiania turystyki wodnej wydane na podstawie art. 37a ust. 15 Ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (z późn. zm.).

Warunkiem przystąpienia do egzaminu na sternika motorowodnego jest (§ 14 Rozporządzenia):

spełnienie wymogów niezbędnych do uprawiania turystyki wodnej dla uzyskania patentu (…);
przedstawienie dowodu uiszczenia opłaty egzaminacyjnej.

Wymogi niezbędne do uzyskania patentu sternika motorowodnego spełnia osoba, która (§ 8 ust. 1 Rozporządzenia):

ukończyła 14. rok życia;
zdała egzamin z wymaganej wiedzy i umiejętności.

Podsumowując, warunkiem przystąpienia do egzaminu na sternika motorowodnego jest wyłącznie:

ukończenie 14. roku życia;
wniesienie opłaty egzaminacyjnej.

Egzamin przeprowadzany jest przez komisję egzaminacyjną (§ 16 Rozporządzenia) powołaną przez podmiot upoważniony przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej lub przez PZMWiNW. W skład komisji wchodzi przewodniczący i sekretarz; dodatkowo w skład komisji mogą wchodzić członkowie w liczbie od 1 do 3.

Egzaminator nie przeprowadza egzaminu (§ 18 Rozporządzenia):

osoby, z którą pozostaje w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
swojego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;
osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
osoby pozostającej wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej;
osoby, która była przez niego szkolona.

Ciekawy jest w szczególności pkt. 5, ponieważ Ustawodawca nigdzie nie definiuje czym jest „szkolenie” i co oznacza, że osoba „była przez niego (egzaminatora – przyp. autor) szkolona”. Czy szkoleniem jest wyłączenie kurs poprzedzający egzamin? A co jeśli egzaminator i egzaminowany w przeszłości pływali prywatnie razem na jednym jachcie i egzaminator udzielał rad w czasie żeglugi? Czy jest to już rozumiane jako szkolenie i spełnia wymogi pkt. 5? Pomijam już tutaj kwestię domyślnego braku zaufania do osoby egzaminatora i do jego czystych intencji. Egzaminator powinien być obiektywny, rzetelny i uczciwy wobec każdego egzaminowanego, bez różnicy na to, kogo akurat egzaminuje. Dlaczego Ustawodawca z góry zakłada, że Egzaminator może nie być wystarczająco rzetelny i ogranicza niektórym osobom dostęp do egzaminu? Być może należałoby się zastanowić nad lepszym doborem i solidną weryfikacją egzaminatorów, zamiast przyjmować tak absurdalne i krzywdzące założenia wobec wszystkich.

Przejdźmy jednak dalej – wiemy już kto może przystąpić do egzaminu oraz jak wygląda skład komisji egzaminacyjnej (i kogo można, a kogo nie można egzaminować). Pora zatem przeanalizować jak wygląda cały egzamin, który składa się z dwóch części – teoretycznej i praktycznej.

2021, jez. Tałty, Bayliner VR5; 2022, Fuerteventura

Część teoretyczna egzaminu na patent (…) sternika motorowodnego ma formę pisemną i składa się z testu jednokrotnego wyboru z 75 pytaniami przygotowanymi przez komisję na podstawie odpowiadającego (…) patentowi zakresu wymagań egzaminacyjnych (§ 17 ust. 3 Rozporządzenia). Egzaminowany ma 90 minut na udzielenie odpowiedzi.

Za pozytywny wynik egzaminu teoretycznego na patent (…) sternika motorowodnego uważa się uzyskanie 65 prawidłowych odpowiedzi w teście (§ 17 ust. 4 Rozporządzenia).

Przewodniczący komisji sprawuje ogólny nadzór nad przebiegiem egzaminu teoretycznego (§ 17 ust. 9 Rozporządzenia); stały dyżur na sali egzaminacyjnej pełni co najmniej jedna osoba ze składu komisji.

Zakres wiedzy wymaganej do uzyskania patentu sternika motorowodnego (Załącznik Nr 4, rozdział III Rozporządzenia):

Podstawy budowy jachtów motorowych
Silniki i układy napędowe, w tym:
- Budowa silników
- Obsługa i konserwacja silników
- Zasady rozruchu i zatrzymania pracy silników
- Podstawowe wiadomości o pędnikach jachtów motorowych
Manewrowanie jachtem motorowym
Zasady prowadzenia skuterów wodnych
Podstawy locji, w tym w szczególności:
- Znaki żeglugowe i oznakowanie dróg wodnych
- Mapy i przewodniki
- Drogi wodne i budowle hydrotechniczne
Wiadomości z zakresu ratownictwa wodnego, w tym:
- Podstawowe informacje o morskich służbach ratowniczych
- Wyposażenie jachtu w środki bezpieczeństwa i posługiwanie się nimi
- Działania w przypadku wywrotki jachtu, awarii lub wypadku
- Postępowanie w sytuacji „człowiek za burtą”
- Udzielanie pierwszej pomocy
- Hipotermia oraz pierwsza pomoc w przypadku hipotermii
Wiadomości z zakresu meteorologii, w tym:
- Skala prędkości wiatru
- Zjawiska meteorologiczne i ich oznaki
- Komunikaty meteorologiczne
Pomoce nawigacyjne
Ochrona wód przed zanieczyszczaniem
Podstawowe przepisy prawa drogi na morskich i śródlądowych drogach wodnych

Część praktyczna egzaminu obejmuje wykonanie wybranych przez komisję elementów egzaminacyjnych (§ 17 ust. 10 Rozporządzenia) określonych indywidualnie dla każdego zdającego przez komisję na podstawie odpowiadającego właściwemu patentowi (…) zakresu wymagań egzaminacyjnych. W przypadku egzaminu na patent (…) sternika motorowodnego (…) w ramach części praktycznej są sprawdzane wybrane elementy dotyczące manewrowania jachtem.

Za pozytywny wynik egzaminu praktycznego uważa się prawidłowe wykonanie wszystkich elementów wskazanych przez egzaminatora do wykonania (§ 17 ust. 11 Rozporządzenia). W trakcie części praktycznej egzaminu dopuszcza się jednokrotne powtórzenie źle wykonanego elementu.

Zwracam uwagę, że powtórzenie źle wykonanego elementu następuje wyłącznie na prośbę egzaminatora. Jeśli egzaminator nie zgłosi konieczności powtórzenia manewru (np. w wyniku uderzenia łodzią w keję), a egzaminowany chce poprawić lub skorygować manewr jeszcze w czasie jego trwania (np. zrobić dodatkową rundę przed podjęciem człowieka) to może to zrobić i w żadnym wypadku nie oznacza to powtórzenia źle wykonanego manewru.

Zakres umiejętności wymaganej do uzyskania patentu sternika motorowodnego (Załącznik Nr 4, rozdział III Rozporządzenia):

Manewrowanie jachtem motorowym w zakresie:
- prowadzenia jachtu motorowego przy spotkaniu z innym jachtem oraz jego wyprzedzaniem
- wykonania manewrów: odejście od nadbrzeża, dojście do nadbrzeża, pływanie kursem prostym i cyrkulacja, alarm „człowiek za burtą”
- kotwiczenia i cumowania w różnych warunkach
Kierowanie załogą, wydawanie komend i egzekwowanie ich wykonania we właściwym momencie
Praca w charakterze członka załogi
Podstawowe prace bosmańskie

Po egzaminie, w przypadku pozytywnej oceny z części teoretycznej oraz praktycznej, egzaminowanemu wystawia się Zaświadczenie o zdaniu egzaminu (Załącznik Nr 3 Rozporządzenia). Zaświadczenie to należy dołączyć składając wniosek o wydanie patentu.

W razie niepowodzenia na egzaminie (ocena negatywna z części teoretycznej lub praktycznej) środki za udział w egzaminie przepadają, natomiast w razie chęci powtórzenia egzaminu należy zapisać się od nowa na egzamin, dokonać wpłaty oraz powtórzyć obie części egzaminu – teoretyczną i praktyczną.

Warto dodać również, że § 22 Rozporządzenia określa również wysokości opłat za przeprowadzenie egzaminów na poszczególne patenty. Opłata za przeprowadzenie egzaminu na patent sternika motorowodnego wynosi 250 zł, natomiast w przypadku uczniów i studentów w wieku do 26 lat opłata ta podlega obniżeniu o 50%.